Ik voel me een kameleon... maar wie ben ik dan écht?

Het is een gedachte die al lang in mijn hoofd rondsluimert:

 

Het lijkt wel alsof ik een kameleon ben die zich telkens aanpast aan anderen, en op den duur weet ik zelf niet meer wat ik denk of wil.

 

Soms krijg ik het daar zelf wat benauwd van. Het is sterker dan mezelf, en ik weet niet goed of het voortkomt uit mijn ongelooflijke nieuwsgierigheid en honger naar nieuwe impulsen, of uit een drang om graag gezien te worden / schrik om verworpen te worden / ongezonde hunkering naar bevestiging. 

Ik schrijf hieronder mijn gedachten, maar ik ben er eigenlijk nog niet helemaal uit.  

Misschien is het wel ooit begonnen als schrik om op te komen voor wat ik dacht en voelde, een soort noodzakelijk gedrag dat ik aangeleerd kreeg, om heel alert te zijn voor de gevoelens en gedachten van de persoon die voor me staat. Sowieso was dit iets waar ik heel hard mee bezig was ten opzichte van mijn moeder. Ook bij mijn ex R liep ik op eieren en moest ik constant anticiperen op wat hij zou kunnen denken, om een woede-aanval te voorkomen. Ik merk bij mezelf dat ik vaak schrik heb om een ander idee of gedacht te hebben dan de persoon die voor me staat, als ik het gevoel heb dat die daarover kwaad of afkeurend zou kunnen zijn. Ik vind dan de moed niet om toch voor mezelf op te komen. 

Bij kinderen die opgroeien onder een zeer onveilige ouder gaat het nog een stap verder en is er een ander fenomeen van toepassing: ‘identificatie met de agressor’. Zo ontstaat het dader-imiterende deel. Een onveilig kind probeert in de onvoorspelbaarheid enige voorspelbaarheid probeert te creëren, door zich deels volledig met de dader te identificeren. “Je leert als hem te denken en te voelen en probeert hem zo te voorspellen”. 

 

“Each one of us is imbued with a deep yearning to live our own life, not our mother’s. Yet the narcissistic mother puts pressure on her child to act and react to the world as she would. A child raised in this way makes decisions according to what she believes will win her mother’s love and approval. Accustomed to her mother thinking for her, the girl has difficulty later on creating an authentic, healthy adult life for herself.”  

 

 

The children learn to fit into the molds that their parent creates for them, and this can lead to anxiety for the child who constantly pushes aside their own personality in order to please the parent. The child of a narcissistic parent must adhere to the parent’s agenda in order for their life to be stable. Asserting their own feelings or thoughts can lead to problems with the parent that might include anger, tears, or punishment. Through this, the child learns that their feelings and thoughts are unimportant, invalid, and inconsequential, and will often stifle their own feelings in order to keep the peace at home.

 

"Ik snap het niet. Wat doe ik verkeerd? Ik doe zo mijn best om geen verkeerde dingen te doen."

 

"Mijn moeder is heel slecht gehumeurd, gelukkig gaat het nu wat beter omdat ik extra lief geweest ben. Ik ben niet meer naar mijn oma geweest omdat ik het niet durfde te vragen: mijn moeder heeft niet graag dat ik naar haar ga, ik denk dat mijn moeder een beetje jaloers is van mijn oma"

 

Het is een soort automatisme geworden om mezelf te plooien naar diegene die voor me staat. Soms voel ik me daar zelf niet eens goed bij, en is het toch sterker dan mezelf. Het is dan alsof mijn eigen gedachten en gevoelens gewoon smelten als sneeuw voor de zon, wanneer iemand anders zijn mening of gedachten zegt.
Ik schets het hier nu heel zwart-wit, natuurlijk heb ik ook soms mijn eigen mening en gedachten en kom ik daar ook voor op, maar het gebeurt toch regelmatig dat ik pas als ik weer alleen ben, me realiseer dat ik mijn ware gezicht niet heb durven laten zien. Het mishandelde, onzekere meisje in mij verplicht zichzelf als het ware om het standpunt van anderen te proberen zien - ingegeven vanuit een verlangen om mijn moeder te begrijpen en vanuit een verlangen te weten wat ik kon doen opdat ze me toch graag zou zien, probeer ik me ook in het standpunt van anderen te verplaatsen, te denken zoals zij, te gedragen zoals zij willen, om op die manier goedkeuring en liefde te krijgen van die personen. 

 

Misschien is het ook gewoon empathie, en een algemene nieuwsgierigheid en interesse in anderen, om hun standpunt te proberen zien. Dat heeft ook voordelen natuurlijk. Door die constante denkoefening om je naar verschillende mensen en situaties te gaan plooien, leer je ook vele uitersten kennen, en leer je dat in ook die uitersten soms interessante dingen zitten. Je gaat mee in activiteiten of denkwijzen waarvan je eerst dacht dat die niets voor jou waren, en vindt die dan soms toch iets boeiends hebben. Ik zie bij mijn vriend ook diezelfde nieuwsgierigheid en die empathie, en ook hij zegt dat hij die tijd alleen nodig heeft om terug tot zichzelf te komen. Misschien is het dus iets dat gewoon onlosmakelijk vasthangt aan het empathisch zijn (als ik al empathisch ben -  maar ik denk het wel want ik kan soms wel overspoeld worden door emoties als iemand iets aangrijpends vertelt, zelfs als dat iemand is die ik helemaal niet ken). 

Het is dus heel dubbel. 

Enerzijds maakt het me kwetsbaar en vraag ik me af wie ik nu eigenlijk zelf ben. Ik twijfel over mijn 'beïnvloedbaarheid' en impulsiviteit, over het feit dat mijn eigen identiteit zo wankel lijkt te zijn in het bijzijn van anderen. Doordat ik niet genoeg op durf te komen voor wat ik wil (of zelfs niet eerlijk aan mezelf durf toegeven wat ik wil en belangrijk vind), blaas ik ook relaties op. Ik cijfer mezelf (soms) weg, of ik zeg niet wat ik écht denk en voel, ik draai wat rond de pot, tot het me teveel wordt en ik gewoon de stekker eruit trek. Ik ga de confrontatie niet aan, niet in de eerste momenten dat ik dat zou moeten doen, en al zeker niet op het moment dat de frustraties torenhoog opgelopen zijn. Het heeft er ook voor gezorgd dat ik me vier jaar lang heb laten manipuleren en dingen heb gedaan die ik helemaal niet wilde, doordat een dominante partner mijn beslissingen van me overnam.

Anderzijds heb ik het gevoel dat ik in heel uiteenlopende situaties mijn plan kan trekken en dat die flexibiliteit en nieuwsgierigheid van mijn brein voor een interessant leven zorgt. Ik zag hierover een interessant filmpje over multipotentialites van Emilie Wapnick (https://www.ted.com/talks/emilie_wapnick_why_some_of_us_don_t_have_one_true_calling). Ik ben avontuurlijk ingesteld en zoveel dingen kunnen me boeien... 

Ik zei gisteren tegen mijn vriend: 'Ik vind het wel leuk om uitgedaagd te worden om uit mijn comfort zone te treden, om mijn grenzen te verleggen' waarop hij antwoordde: 'Ja, ook wanneer dat betekent dat er over je grenzen heen gegaan wordt'.
Dat was wel de nagel op de kop natuurlijk.

De vraag is: wanneer is iets 'grenzen verleggen' en wanneer is iets 'over je grenzen laten heen gaan'? Wat zijn de criteria of 'waarden' die die grens bepalen? Het brein is zo flexibel, zoveel dingen die niet OK/leuk/waardevol lijken kunnen toch OK/leuk/waardevol zijn als je ze maar op de juiste manier benadert.

Het kameleon-zijn is dus een complex iets. 

 

Actieplan 2021 ;-)

Ik zou voor mezelf nog meer willen uitzuiveren of alert zijn voor wanneer het goed is om een kameleon te zijn, en wanneer niet. Ik moet nog iets meer bewaken dat ik echt trouw blijf aan wat ik wil en wat ik belangrijk vind. Het is nodig dat ik ook in het bijzijn waak over het durven zélf denken. Voorlopig ben ik er echt nog niet uit, maar ik ga er wel vanuit dat erover reflecteren me wel een oplossing zal brengen. 

PS1 dit is eigenlijk een vrij egocentrische post, alsof iemand het boeiend zou vinden om te lezen over mij, wat een idee ook. Anderzijds... denk ik... ik vind het zelf altijd leuk om over zo'n dingen met anderen van gedachten te wisselen en nieuwe input te krijgen over dit soort reflecties. Wie weet heeft er iemand nog ooit iets aan.

PS2 ach wat als het egocentrisch is, iedereen die niet geïnteresseerd is kan gewoon wegklikken en niemand wordt verplicht het te lezen :-D