Psychologische mishandeling

In mijn hoofd vindt al meer dan 20 jaar een interne discussie plaats: 

Was/is het gedrag van mijn moeder tegenover mij terecht? Heeft mijn moeder gelijk of niet?

"Ja, je ouders hebben gelijk, en hoe je moeder tegen jou deed lag aan jou en was wat je verdiende"

 

- want papa zei dat ik beter mijn best moest doen zodat mama niet kwaad moest zijn (= de oorzaak van haar razernijen lag voor een deel bij mij)

- want het is mijn moeder en ze kende me van kleins af aan, dus zij kent me écht

- want zij is diegene die echt van me zou moeten houden, ik ben immers haar vlees en bloed. Als zelfs vanuit die diepe moederliefde zij niet van me kan houden, dan moet er wel echt iets mis zijn met mij

- want mijn ouders zijn de enige die voorbestemd zijn om onvoorwaardelijk van me te houden. Alle andere mensen zijn misschien vriendelijk tegen mij gewoon omdat ze dingen van me gedaan willen krijgen. Ze zijn er ook slechts op voorwaarde dat ik iets voor hen kan betekenen. Wat zij tegen me zeggen is daarom per definitie 'opportunistischer' dan wat mijn ouders over me zeggen. 

- want vrienden/kennissen/familie horen enkel mijn verhaal. Hun oordeel is daardoor totaal onbetrouwbaar.  

 

"Nee, je moeder heeft je mishandeld, je was het slachtoffer van haar geestesgestoordheid, en je vader is niet in staat geweest jou hiervoor te beschermen"

 

- want iedereen in mijn omgeving aan wie ik vertel, zegt dat

- want als ik moet geloven dat mijn moeder gelijk heeft, dan kan ik er maar beter een einde aan maken

- want als ik me inlees in emotionele (kinder)mishandeling dan herken ik dat helemaal

- want mijn dagboeken tonen aan dat mijn moeder me helemaal tot wanhoop dreef

- want mijn kinderen houden van me

- want mijn familie noemt mijn moeder geestesgestoord (en zij kennen zowel haar als mij)

- want ik kan reflecteren over mezelf en mijn gedrag, iets wat zij niet kan en niet doet

- want ik ben niet zo haatdragend, herken empathisch gedrag bij mezelf, heb niet die lelijke wantrouwige blik op de wereld

 

Er is niemand die mij het antwoord op die vraag kan geven. Ook kan ik die vraag aan niemand stellen omdat ik er anderen niet wil mee lastig vallen, want dan ben ik aan het 'klagen' en dan heeft mama gelijk dat ik teveel zelfmedelijden heb en dat ik haar zwart maak. Ook kan ik hen niet geloven. Wat ze ook zeggen, het stemmetje van mijn moeder spreekt hen tegen, waardoor ik blijf twijfelen.

Het analyseren van de definitie van kindermishandeling hieronder is voor mij een poging om mezelf ervan te overtuigen dat mijn gevoel mishandeld te zijn geweest, terecht is, en dat ik alle reden heb om wél van mezelf te houden en niet zo te twijfelen aan mezelf. 

Om tot een emotioneel gezonde volwassene op te groeien heeft een opgroeiend kind volgens complex trauma-expert Pete Walker de volgende zaken nodig: (1) Lichamelijke affectie en bescherming, (2) Verzorging van de emotionele behoeftes, (3) Bevestiging en erkenning, (4) Positieve en opbouwende kritiek.

Wanneer de ouders niet in deze behoeftes van hun kind kunnen voorzien en daarnaast ook de grenzen van een opgroeiend kind langdurig overschrijden, groeit een kind op met chronische gevoelens van angst, leegte en schaamte, zonder dat er veiligheid en geborgenheid is om het kind te troosten.

1. Spurning 

= verbale en non-verbale gedragingen die een kind verwerpen en neerhalen: kleineren, gebruik van scheldwoorden, vernederen, het kind belachelijk maken, het kind afzonderen om het te bekritiseren of te straffen, het kind publiekelijk vernederen, 'ik haat je' zeggen tegen het kind, het kind met afschuw bekijken, het kind uitlachen als het verdrietig, bang, gekwetst of bang is, een kind beduidend slechter behandelen dan zussen of broers, neerhalen van vrienden of betekenisvolle personen in het leven van het kind,...

Herinnering: 

Op een bepaald moment kocht mama voor mij een soort 'napje' voor aan tafel, met mijn sterrenbeeld. Toen ze het me gaf wees ze me erop dat ze het gekocht had omdat het zo toepasselijk was, omdat erbij stond als kenmerk van een stier: 'Jaloers, jaloers, jaloers'. Ik kon dat natuurlijk niet weggooien want het was een 'geschenk', en het weggooien zou 'ondankbaar' geweest zijn. 

 

Woorden van mijn moeder:

'Zie maar dat ge niet gelijk uw zuster wordt' (tegen mijn zus)
'Ge zijt al even erg als uw vader'
'Zot!'
'Domme geit!'
'Gestoord zijt ge'
'Mensen zijn niet vriendelijk tegen u maar dat is omdat ge er zo dom uitziet'
'Vals tot in uw binnenste'
'Ge heb al uw kansen verspeeld in uw leven en nog niets bereikt'
'Ondankbaar'
'Godverdoms rotkind'
'Vitter'
'Ge zijt gelijk uw tante, ge ziet er wel lief uit maar ge zijt vals tot in uw binnenste'
'Gij kunt u niet binden aan mensen, gij kunt niemand graag zien en ge gaat dat nooit kunnen'
'Sfeerverpester'
'Gij zijt de oorzaak van alle ruzies hier in huis'
'Ge zijt een slechte invloed voor uw zussen'
'Ik kan u nooit vertrouwen'
'Achterbaks zijt ge'
'Toen uw zus geboren werd wist ik eindelijk wat het was om een aangenaam kind te hebben'
'Bid maar dat ge morgen wat braver zijt'
'Dikken olifant'
'Ze zouden u beter vastbinden in de psychiatrie want dat is waar gij thuishoort'
'Ge moet niet denken dat uw oma u graag ziet, ze wil alleen maar van u profiteren'
'Ge waart zo mooi en slank en ge moet u nu ne keer zien'
'Ik zie al uit naar het moment dat ik u nooit meer moet zien'
'Ge zijt een schande voor uw zussen en voor de familie'
'Een zwijn, dat zijt ge. Ge moet dringend hulp zoeken want ge zijt niet normaal en 't wordt altijd maar erger'
'Ge zijt stom als ge kinderen wilt'
'Als uw tante u een cadeautje geeft voor uw verjaardag moet ge niet denken dat ze u daarom graag ziet'
'Gij zijt mijn dochter niet meer en ge moet ook niet meer bij ons binnenkomen'
'Ge ziet er belachelijk uit'
'Ge zou beter zijn gelijk Karen, die is slank en studeert goed'
'Het is veel gezelliger zonder u'
'Gij kunt niet met mensen samenleven'
'Oerdom zeide gij'
'Ge doet nooit ne keer iets gelijk dat 't moet'
'Ik heb u nooit gewild'
'Ik heb u nooit gewild'
'Ik heb u nooit gewild'
'Ik heb u eigenlijk nooit gewild dus ge moet daar rekening mee houden dat ik u tegen mijn wil moet opvoeden'
'Liegen en bedriegen, da's het enigste dat gij doet'
'Ik ben nog nooit trots op u kunnen zijn'

2. Terrorizing

= Wanneer de ouder het kind (of de 'loved ones' van het kind) dreigt pijn te doen of effectief pijn doet. Bv. levensbedreigende gedragingen, het kind onveilig laten voelen, onrealistische verwachtingen stellen en daarbij dreigen dat dingen afgepakt, kapotgemaakt zullen worden als niet aan de verwachtingen voldaan wordt, dreigementen of geweld naar het kind, de geliefden van het kind of objecten waaraan het kind gehecht is, dreigen om het kind te verlaten of te verstoten, onder het zicht van het kind anderen of zichzelf beschadigen, het kind doelbewust bang maken of gemene spelletjes spelen, zeggen tegen het kind dat iemand hen zal kwetsen terwijl dat niet zo is, perfectie verlangen van het kind en het kind verstoten als het niet aan die verwachtingen voldoet.
 

De dingen die ze kapot maakte of afpakte of wegnam op mijn kamer. 

Mama die vaak dreigde om zelfmoord te plegen of te scheiden.

Ik heb zoveel voorbeelden van de schrik die ik had. Waar moet ik beginnen? Ik bibberde van angst voor mijn moeder. Ik heb nog steeds nachtmerries over de angst van toen.

Ik trilde van angst voor mama. Letterlijk bibberen van angst in haar bijzijn.
Ik moest leven in haar huis en had geen enkele veilige plek waar ik kon bekomen zonder steeds op mijn hoede te moeten zijn. Doordat ze ook dingen zei over de mensen om me heen voelde ik me op den duur ook bij hen niet veilig.
De toiletten op school. Die waren mijn enige (!!!) écht veilige plek. 

Ik heb verschillende keren doodsangsten uitgestaan, en ik denk nog steeds dat die angst terecht was. Enerzijds was er de schrik om er mentaal aan onderdoor te gaan, ik zat dan ook echt op het randje van de mentale break down, of misschien heb ik wel echt een break down gehad. Daarnaast wist ik ook niet waar het gedrag van mama zou eindigen. Door de jaren heen had ik niet gemerkt dat er ergens een grens aan zat. Ze deed steeds weer en weer opnieuw dingen die ik niet voor mogelijk achtte, ze ging steeds verder! Dingen die ik erg vond werden overtroffen en overtroffen. Mijn angst voor haar in die jaren was dan ook volkomen terecht denk ik. Ik had absoluut geen zekerheid over het punt waar ze zou eindigen. 

Als bij mama de stoppen door sloegen, wat regelmatig gebeurde, was ze alle rede kwijt. Haar zo bezig zien is een van de meest angstaanjagende dingen die ik in mijn leven meegemaakt heb. Kan je je überhaupt veilig voelen bij iemand waarbij de stoppen volledig doorslaan en waarvan je weet die compleet onvoorspelbaar is en alle grenzen van wat je voor mogelijk acht, overschrijdt? 

Als iemand je haat en buiten zichzelf van woede raakt door jou, is er dan nog één vezel in je lijf die je kan overtuigen dat je 'veilig' bent? 

(het antwoord was in mijn geval 'nee') 

Fragmenten uit mijn dagboeken:

"Alsjeblieft mama, ik doe echt wel mijn best, maar wat maakt het uit. Wat ik ook doe, je wordt steeds kwaad. Je verliest je zelfbeheersing. Je raakt uit jezelf van woede om mijn karakter, om alles wat ik ben, doe en laat. Mama, alles wat je me in het gezicht roept raakt me veel dieper dan jij beseft. Bang ben ik voor jou, doodsbang. Begrijp je niet dat ik thuis met mijn schouders opgetrokken loop omdat ik me zo slecht voel bij jou? Heb je écht niet door dat dat bibberen niet van de kou komt? Wanneer heb je me het laatst zien lachen thuis. Hoeveel maanden is het niet geleden dat we lichamelijk contact hadden. Merk je niet hoe ik schrik als je me aanraakt?"

"... ik kan het echt niet meer aan om voortdurend doodsbang te zijn voor haar."  

3. Exploiting or corrupting that encourages a child to develop inappropriate behaviors 

Was niet van toepassing voor mijn situatie. 

 

 

4. Denying emotional responsiveness 

= Het kind negeren, of geen affectie, zorg of liefde tonen aan het kind. Bv. te bezig zijn, verveeld zijn, depressief zijn, teveel met zichzelf bezig zijn om aandacht te geven of een antwoord te bieden op de vraag van het kind om help. Onvoldoende kwaliteitsvolle tijd met het kind doorbrengen. Zelden of nooit 'ik hou van je' zeggen, knuffelen, of het kind complimenten geven. 

Mijn moeder bracht wel veel tijd met ons door als we kind waren. Ze deed toen echt alles voor ons, denk ik. Maar van zodra ik 12-14 jaar werd, had ze veel werk met mijn jongere zusjes en was ze met mij niet echt meer bezig. Ik miste wel echt een ouder bij wie ik terecht kon.

 

6. Isolating 

= Als de ouder op een regelmatige en onredelijke manier het kind gelegenheden ontzegt om in contact te komen met anderen. 

Een vriendinnetje op de lagere school deelde uitnodigingen voor haar verjaardag uit. Iedereen kreeg een uitnodiging, behalve ik. Ze zei: 'Ik heb voor jou geen kaartje geschreven want jij mag toch nooit komen'. Dat raakte me heel hard. 

Toen mijn hartsvriendinnetje in het vierde leerjaar zou veranderen van school, gaf ze een afscheidsfeestje. Ik mocht daar niet naartoe gaan. 

Mijn moeder had een sterk oordeel over met wie ik bevriend mocht zijn en met wie niet. Er was eigenlijk maar één meisje in de lagere school die ze aanvaardde en zij is één keer mogen komen op mijn 10e verjaardag. Dat was de laatste keer dat er een vriend(in) bij mij thuis geweest is. 

Toen ik 17 was belde er in het weekend plots een vriendin bij ons aan de deur: een meisje was toevallig in de buurt en het leek haar een leuk idee me te verrassen. Ik schrok me te pletter toen ik de deur opendeed, ik durfde amper met haar te praten omdat ik bang was dat mijn ouders het zouden weten, ik kon haar uiteraard niet binnenlaten, dus ik moest haar met een smoesje snel weer wegsturen. Dat vond ik verschrikkelijk want het was wel een tof meisje. Mijn moeder was uiteraard zeer kwaad, ze vond het ongehoord dat dat meisje er zo onverwacht gestaan had. Het deed me pijn dat ze zo over een vriendin van me praatte, terwijl die vriendin dat gewoon goed bedoeld had en ik het eigenlijk leuk vond dat ze aan mij gedacht had!

Het feit dat ik altijd al op mijn kamer moest zijn als mijn moeder thuiskwam. Het feit dat ze pas opstonden als ik al het huis uit was. Ik moest stil zijn 's morgens zodat ze me niet zouden horen. Als ze me niet gezien of gehoord hadden, waren ze blij. 

Ik mocht vaak niet aanwezig zijn bij belangrijke activiteiten van school of hobby's. Bv. niet mee op schoolreis, niet naar de 100-dagen-fuif, niet naar verjaardagsfeestjes, niet naar Chiro-fuiven, niet eens op bezoek bij vriendinnen, niet naar de laatste afscheids-activiteit van hobby's... Dat maakte ook dat ik minder goed in de groep lag overal en het gevoel had een buitenbeentje te zijn.

 

7. Unreliable or inconsistent parenting 

Contradictory and ambivalent demands.

Het was nooit goed. Wat de ene keer reden was om me te slaan, daar werd een andere keer niks over gezegd. Er was zoveel willekeur!

8. Neglecting mental health, medical, and educational needs 

Ignoring, preventing, or failing to provide treatments or services for emotional, behavioral, physical, or educational needs or problems. Not allowing or supporting the child's need for therapy. Not allowing or supporting the child's need for academic/educational assistance. Not allowing or supporting the child's need for medical care. Avoiding or pushing away.

Het feit dat mama zei dat het haar niks kon schelen als ik een eetstoornis zou hebben. Het feit dat mijn ouders me geen professionele hulp gaven met mijn eetstoornis. Het feit dat mijn vader me niet naar een psycholoog liet gaan. Het feit dat als ik met iets lichamelijks afkwam, het altijd niks was voor mijn vader (bv. die keer dat ik op mijn schouder viel en hier wekenlang last v had, hij heeft er zelfs niet naar gekeken!). Op school moest ik alles zelf doen, mijn moeder hielp nooit met niks (maar ze was wel de eerste om ons de grond in te boren als het niet goed genoeg was), ze vond dat het beter zou zijn voor ons zelfvertrouwen als we dat volledig zelf zouden doen. 

Als ik zei dat ik me niet kon concentreren en black outs had deden ze hier ook niks mee. 

Mijn ouders hebben me ook weinig tot geen informatie meegegeven over alles wat met mijn puberteit en lichamelijke veranderingen te maken had. Integendeel: mijn moeder keurde de veranderingen van mijn lichaam af! Ik heb me een hele tijd mijn benen geschoren met een breekmes, omdat ik niet wist dat er zoiets als scheermesjes bestond, en als ik het al wist dan had ik het zeker niet durven vragen aan mijn moeder. Ook info over dat ik als vrouw regelmatig een uitstrijkje moest laten nemen, is me nooit meegegeven (tot mijn gynaecoloog er eens zelf naar vroeg en ik nota bene in het stadium voor baarmoederhalskanker zat - veel te laat opgespoord omdat noch mijn moeder, noch mijn vader als huisarts me ooit over het nut van een uitstrijkje verteld had).
Toen ik mijn eerste regels had, nam ik stiekem een tampon van mijn moeder en verder werd daar niet meer over gesproken. Mijn moeder spotte wel met meisjes die niet gingen zwemmen als ze hun regels hadden. Ze zei dat het bloeden vanzelf stopt als je in het koude water gaat, dus dat je niks moet gebruiken als je je gaat zwemmen. Dat was gewoon echt foute informatie!